Ijibbaati

W/Q: Axmed Ibraahin Cawaale

aiawaleh@gmail.com

Eray guun ah, oo gun weyn, ula jeeddadiisana laga dhex heli karo dhaqan ka horreeyay Islaamka.

Waxa la maqlaa goor ay geeriyi dhacday ama timid. Kolkaas qofka geeriyooday cidda ugu dhow – ha ahaadaan xaaskiisii, hooyadii/hooyadeed, walaashii/walaasheed ama ayaydii/ayaydeed – loo sii daayo in ay ka ag dhawaato hilbaha (maydka) si ay ugu “ijibbaatido”. Ijibbaatigu waxa uu koobsadaa mararka qaarkood oohin iyo ku dhegdheg. Waxana la rumaysnaa in uu u dhigan yahay “samirsiis” iyo in uu qofku maanka ku guntado ARAGGII UGU DAMBEEYAY ee qofka qoyska ka baxay. Qof maqane ah haddii loo sheego geerida qof sokeeye ah , ayaa mararka qaar lala sugaa si uu ugu “ijibbaatiyo”. Marka uu yimaaddona waxa la lagu dhawaaqaa “Waar u banneeya ha ku ijibbaatido e!”

Waxa aan baadhay bal in eray la mid ah laga heli karo Afka Oromada, waxana aan helay “Ijibbaata/ijibbaatii” oo u dhigan erayga Af Carabiga ah ee “taxaddi تحدي” ama Af Soomaali ahaan “carin”.

Haddii ereyga asalkiisu la ula jeeddo ahaa “carin/hawiraad”, oo ay labada erey (Soomaali iyo Oromo) ay isku ula jeeddo yihiin, waxa ay u egtahay in eegmada ugu dambaysa ay sahay u tahay qofkaas waayay mid ka mid ah xigaalkii; sahaydaas oo uu ugu babac dhigi karo dareenno nafsi ah oo sii daba jebin lahaa ammin dheer - haddii aanu indhaha ku sii sagootiyin. Waa ta qof la waayay, lana baadi goobayo la yidhaahdo "Raq iyo Ruux" ama "Geeri iyo Nolol" ama "Inta ay calooshu buki lahayd, cagtu ha bukto!" Haaheey, aragga kama-dambayska ahi raadayntiisa ayuu leeyahay.