Qorfayn buug: Muhammad: A Prophet for Our Time

Waxa gorfayn kooban ku sameeyay: Axmed Ibraahin Cawaale

Muhammad: A Prophet for Our Time

Waxa qortay: Karen Armstrong

Waxa uu soo baxay: 2006

Muxammad: Nebi ku Habboon Joogtadeenna

Waxa aynu ka wada dheregsannahay fahanka qalloocan iyo muuqaalka weecsan ee tiro badan oo ka mid ah bulshooyinka Reer Galbeedku ka qabaan Islaamka iyo Nebi Maxammed (NNKA).  Nacaybkaas iyo maro-ku-dhegga aragtiyeed ee  bulshooyinkaas ka jafmi la’ waxa loo celin karaa xilliyadii dagaalladii Macatab-ku-dirika ee qarniyadii  11-13aad.

Aragtiyahaas oo ay bilow ahaan fidiyeen madaxdii mikinisaduhu, isla markaana la dhex rooreen bulshooyinkoodii, waxa ay ilaa maanta yihiin qaar ka horjoogsada in ay doco kale ka eegaan isla markaana ballaadhiyaan aqoonta ay u leeyihiin Islaamka iyo waxa uu xambaarsanyahay.  Haddana sidaas oo ay tahay, waxa jiray ilaa haatanna jira dhawaaqyo  iyo qoraallo ku aaddan burinta aragtiyahaas. Qaar ka mid ah kuwaasi waa: Louis Massignon, Henri Corbin, Annemarie Schimmel, Wilfred Cantwell Smith, iqk.

Karen Armstrong oo ah 1oraaga buuggani waxa ay u dhalatay dalka Biritayn (ama sida ay Soomaalidu u taqaan Ingiriiska). Hore waxa ay u ahaan jirtay raahibad ka tirsan mikinisadda Roman Kaatoligga, waxa ay se aad wax uga qortay isbarbardhigga diimaha. Tirada buugaagta ay qortayna waxa ay gaadhayaan soddon, ku dhowaadna shan iyo afartan af ayaa loo tarjumay.

Buuggani waxa uu u dhiganyahay taariikhnololeedkii Nebi Maxamed oo weliba si cilmiyeysan ayay u faaqidayso. Karen waxa ay qabatay daraasad qoto dheer, iyada oo aan keliya ku kaaftoomin kaydka qoraal ee Reer Galbeed balse kansho u heshay qoraalladii taariikhyahanno Muslimiin ah sida Ibn Isxaaq, Al-Waaqidi, Ibn Sacad, Ibn Jariir Ad-Dabari, iqk. Waxa kale oo buuggeeda laga dhex heli karaa in ay aqoon qoto dheer u leedahay diinta Islaamka, aadna u daraasaysay Qur’aanka Kariimka ah, isla markaana si xooggan u tixraacday.

Karen Armstrong oo tilmaan ka bixisay darta ay u qortay buuggan, waxa ay tidhi:

Waxa aan goostay inaan qoro taariikhnololeed ku saabsan Nebiga si aan isugu quturo aragtiyahaas tarajaysan (dhufayska lala soo jiifo) ee ay adagtahay in si fudud loo beddelo. Waxa aynnu leenahay taariikh dheer oo aynu Islaamka  ka qabno cabsi una qabno nacayb (Islamophobia) – arrimahaas oo soo bilaabmay xilliyadii dagaaladii Macatab-ku-dirirka…… hadda ka dib se, innooma cuntanto sii-haysadka nacaybkaasi, maxaa yeelay, waxa uun bey sii shidaalinaysaa nacaybka iyo gacan-ka-hahdalka innaga soo noqonaya dhinacooda  oo ay isla jeerkaas ka faa’iideysan doonaan kuwooda xagjirka ahi.   Nebi Maxamed ma ahayn nin qas iyo qalalaase u saaxiib ahaa; waana in aynu taariikhnololeedkiisa u eegno si dheelli-tirnaani ku jirto, si aynu u mahadinno ugana faa’iideysanno waxyaabaha uu xaqiijiyay oo wax badan laga baran karo.

Karen waxa ay qabtaa in Nebi Maxamed (NNKHA) in le’eg inta uu ahaa hage iyo  hoggaamiye ruuxi ah, in uu aha isbeddel-dhaliye u adeega soornaan (caddaalad) bulsho, waxana uu sidoo kale ahaa siyaasi maskax badan iyo dagaalyahan xeelado badan.  Intaas uun kuma eka e, taariikhnololeedkiisa waxa laga dheehan karaa raxmaddiisa, dulqaadkiisa, dadnimo-wanaaggiisa.

Karen dhawaaqeedu iyo farriinta uu buuggu xambaarsanyahay waxa uu ugu horreeyn u dhacayaa akhristeyaasha Reer Galbeedka. Sida aan filayona waa yaryahay qof si miyir iyo dhugasho ku jirto u akhriya oo aan ugu yaraan wax iska doorin aragtiyooyinka weecsan ee Reer Galbeedku ka qabaan Islaamka.

Buug kasta oo la qoro dhalliil lagama waayo, se isu celcelin falcelinta uu buuggan ka dhex helay aqoonyahannada iyo culimo badan oo Muslimiin ahi waad mid togan.

Ugu dambayn, haddii uu jiro qof aan Muslim ahayn oo weliba Reer Galbeed ah oo aad jeceshahay in aad u soo ban dhigto Islaamka, buuggani waxa uu awood u leeyahay in uu ka biyeeyo aragtiyo weecan oo hore loogu disay, waxana uu u furi doonaa hamuun uu ku raadsado buugaag kale oo ka gacan siisa inuu naftiisa la heshiisiiyo qaadashada Islaamka.